دفتر فنی کالانیز
مشاوره در خصوص لوله های 5 لایه (تولید، خرید ماشین آلات، خرید مواد، اتصالات)دفتر فنی کالانیز
مشاوره در خصوص لوله های 5 لایه (تولید، خرید ماشین آلات، خرید مواد، اتصالات)مختصری در مورد لوله های PEX-a
یکی دو سالی است که برخی دوستان و همکاران برای تبلیغ لوله های تک لایه PEX خصوصا PEX-a مواردی را مطرح می کنند که با واقعیت همخوانی ندارد. لذا تصمیم گرفتم مواردی را در این خصوص و برای روشن شدن اذهان دوستانی که به دنبال واقعیت می گردند، مطرح کنم:
پاسخ ایشان این بود که برای پروژه های کوچک فقط لوله PEX-Al-PEX را برای همه مصارف آب بهداشتی، لوله کشی رادیاتور و گرمایش از کف پیشنهاد می کنند اما در پروژه های بزرگتر بواسطه اینکه سایر لوله ها ارزانتر است، و در صورتی که فشار سیسم اجازه دهدبرای گرمایش از کف از لوله های تک لایه پکس یا PERT استفاده می شود تا در متراژ بالا، هزینه ها کاهش محسوسی پیدا کند. اصرار ایشان بر این بود که برای آب گرم بهداشتی و لوله کشی رادیاتور، حتما باید از لوله PEX-Al-PEX استفاده شود.لازم به ذکر است که متاسفانه در ایران بعضا لوله تک لایه PEX-a از لوله 5 لایه PEX-Al-PEX گرانتر فروخته می شود!
اما مورد خطرناکی که توسط دوستان تبلیغ کننده لوله های تک لایه PEX-a تبلیغ می شود، مقاومت در برابر یخ زدگی است و در نمایشگاهها تکه ای لوله را به همراه آب محبوس شده داخل آن به کمک فریزر منجمد می کنند و به بازدیدکنندگان نشان می دهند که به هنگام یخ زدگی قطر لوله به اندازه مورد نیاز منبسط شده و دچار ترکیدگی نمی شود و پس از ذوب شدن یخ، و با توجه به هوشمند بودن لوله، دوباره قطر لوله به حالت اولیه بر می گردد بدون آنکه مشکلی بوجود آماده باشد.
در این مورد در اینترنت اندکی سرچ کردم و یکی از سایت های زیر مجموعه شرکت UPONOR را دیدم که در آن لوله کش ها سئوالات خود را مطرح می کردند و شرکت مذکور پاسخ می داد.
یکی از مراجعین به سایت پرسیده بود که با توجه به قابلیت لوله PEX-a مبنی بر مقامت در برابر ترکیدگی، آیا استفاده از ضد یخ در زمستان در مدارهایی که در معرض خطر یخ زدگی قرار دارند، لازم است یا خیر؟
پاسخ سایت بسیار جالب بود: مقاومت لوله در برابر یخ زدگی برای شرایط آزمایشگاهی است و لوله برای انبساط آزاد نیاز به فضای کافی و مساوی در اطراف لوله در سراسر طول آن دارد و در شرایط کاری، خصوصا در گرمایش از کف که لوله مدفون در بتن است و بین جدار لوله و بتن فضایی برای انبساط وجود ندارد، استفاده از ضد یخ لازم است.
بنابراین، دوستان لوله کش و مجری مراقب باشند که بر اثر یخ زدگی دچار خسران و زیان نشوند.
با احترام
علی واعظ بزرگی
Pex-Al-PERT
به تازگی برخی شرکت ها لوله های پنج لایه ای با لایه داخلی پکس و لایه خارجی PERT تولید نموده و موفق به اولین استاندارد ملی برای این نوع لوله شده است. مزیت این لوله ها علاوه بر تحمل فشار و دمایی در حد لوله های 5 لایه Pex-Al-Pex، از زیبایی و صافی سطح لایه بیرونی در حد لوله های PERT-Al-PERT برخوردار است و ضمنا از لوله های Pex-Al-Pex نرمتر می باشد.
کدام لوله برای گرمایش از کف (گرمایش کفی) مناسبتر است؟
مدتیه که یه عده ای دارن تبلیغ می کنن که تنها لوله مناسب برای گرمایش از کف لوله تک لایه پکس اونم از نوع a هست. جهت اطلاع دوستان باید عرض کنم که شرکت هایی مثل فرانکیشه، امیتی و ... هر دو نوع لوله رو برای اینکار استفاده می کنن و شرکت والسیر ایتالیا کلا فقط 5 لایه رو استفاده می کنه. جهت آگاه شدن خودم از آقای اشمیت مدیر فروش شرکت فرانکیشه در این خصوص سئوال کردم. پاسخ ایشان این بود:
جایی که فشار سیستم به شما اجازه می ده می تونید از لوله تک لایه به جهت کاهش هزینه ها در سیستم گرمایش از کف استفاده کنید. اگر فشار سیستم بالا بود حتما باید از لوله 5 لایه استفاده بشه.
لوله های تک لایه پکس برای فشار بلند مدت 7 بار با دمای 70 درجه طراحی میشن حال آنکه لوله 5 لایه PEX-Al-PEX برای فشار 10 بار و دمای 95 درجه طراحی گردیده است. البته یکسری از شرکت ها لوله های 5 لایه درزجوش رو با حداکثر فشار کاری 15 بار طراحی کرده اند.
چه لوله ای مناسب است؟
بر اساس آنچه تا کنون گفت شد، برای مصارف مختلف که در ادامه متن آمده است، لوله های زیر پیشنهاد می شود:
1- آب سرد بهداشتی: لوله های سه لایه پکس، 5 لایه PERT-Al-PERT و 5 لایه PEX-Al-PEX
2- آب گرم بهداشتی: 5 لایه PEX-Al-Pex
3- گرمایش از کف: لوله های سه لایه پکس، 5 لایه PERT-Al-PERT و 5 لایه PEX-Al-PEX
4- آب سرد سرمایشی: لوله های سه لایه پکس، 5 لایه PERT-Al-PERT و 5 لایه PEX-Al-PEX
5- آب گرم شوفاژ: PEX-Al-PEX
گروه بندی لوله های 5 لایه بر اساس بسپار استفاده شده در آنها
1- PE: پلی اتیلن یکی از بسپارهای متعارف برای استفاده در لایه های داخلی و خارجی لوله های 5 لایه است. پلی اتیلن مناسب از نوع HDPE می باشد. ساختار مولکولی پلی اتیلن به گونه ای است که امکان تحمل فشار در دمای بالا را ندارد. به همین علت از آن فقط برای آب سرد استفاده می کنند. یکی از مهمترین مصارف لوله های 5 لایه PE-Al-PE پکیج های انشعاب آب شهری است که توسط ادارات آب و فاضلاب برای نصب کنتور آب تهیه می شود. هرچند در گفتگویی که تابستان گذشته با کارشناسان ادارات آب و فاضلاب خراسان رضوی و مشهد داشتم، ایشان اظهار نمودند که ادارات متبوعشان فقط از لوله های 5 لایه PEX-Al-PEX برای این منظور استفاده می کنند و دلیل این اقدام را حل شدن پلی اتیلن توسط کلر محلول در آب که نهایتا منجر به سوراخ شدن لوله ها می گردند، عنوان نموده اند.
2- PERT: نوعی پلی اتیلن است که مولکول های آن دارای پیوند طولی بین یکدیگر هستند. این پیوندهای طولی باعث می شود این بسپار توان تحمل فشار بیشتری را نسبت به HDPE داشته باشد. براساس اطلاعات ارائه شده توسط شرکت UPONOR که بزرگترین تولید کننده لوله های 5 لایه در اروپاست، لوله های 5 لایه PERT-Al-PERT برای دمای حداکثر 70 درجه سانتیگراد در فشار 10 بار برای شرایط بلند مدت کاری طراحی شده اند. از آنجائیکه در سیستم لوله کشی شوفاژ در بسیاری از مواقع خصوصا به هنگام استفاده از پکیچ شوفاژ دیواری دمای آب به حدود 90 درجه می رسد، این نوع لوله برای سیستم مذکور مناسب نیست. (متاسفانه برخی شرکت های داخلی تعمدا شرایط کاری کوتاه مدت که بر اساس کاتالوگ های UPONOR، 95 درجه درج شده است جایگزین دمای بلند مدت کاری نموده اند).
3- PEX: نوعی پلی اتیلن است که مولکول های آن علاوه بر پیوندهای طولی، دارای پیوندهای عرضی نیز هستند. پیوندهای عرضی مولکول های پکس باعث می شود تحمل فشار در دمای بالای لوله های PEX-Al-PEX افزایش قابل ملاحظه ای نسبت به انواع مشابه داشته باشد بطوریکه در دمای 95 درجه تحمل فشار 10 بار برای شرایط بلندمت کاری دارا می باشند.بطور کلی پکس در گروه پلاستیک های گرما سخت قرار دارد حال آنکه سایر انواع پلی اتیلن در گروه پلاستیک های گرمانرم قرار می گیرند. در شکل زیر می توان تفاوت مقاومت کششی پکس را با سایر انواع پلی اتیلن مشاهده بفرمائید.
